Gujarat Board Solutions Class 10 English Supplementary Chapter 7 Daring Discovery
Gujarat Board Solutions Class 10 English Supplementary Chapter 7 Daring Discovery
GSEB Class 10 English Textbook Solutions Supplementary Chapter 7 Daring Discovery(Second Language)
Daring Discovery Summary in Gujarati
ભાષાંતર ડૉ. જગદીશચંદ્ર બોઝ (1858-1937) એક મહાન ભારતીય વૈજ્ઞાનિક હતા. બીજાં જીવંત પ્રાણીઓની પેઠે વનસ્પતિ પણ જીવે છે એમ જાહેર કરીને તેમણે સમગ્ર વિશ્વને અચંબામાં મૂકી દીધેલું. તમે આ સાથે સંમત છો? કારણો આપો. | એમણે એવી પણ શોધ કરી કે બીજા જીવંત પ્રાણીઓની માફક વનસ્પતિના છોડને પણ ઈજા થાય છે કે આધાત લાગે છે. બીજો એક પ્રયોગ કરીને એમણે એમ પણ દર્શાવ્યું કે કોઈ તીવ્ર વિષયુક્ત રસાયણ દ્વારા વનસ્પતિને બેભાન કરી શકાય. એમના આવા પ્રયોગો દ્વારા વનસ્પતિ-સામ્રાજ્યના એક નવા જ વિશ્વની શોધ થયેલી.
જગદીશચંદ્ર બોઝે 1902માં વનસ્પતિ-સામ્રાજ્ય પરના પ્રયોગો વિશે અસંખ્ય લેખો લખેલા. તેમને (લેખોને) તેમણે તેમના પુસ્તક “ધ રિએક્શન ઑવું લિવિંગ ઍન્ડ નૉન-લિવિંગ’માં પ્રસિદ્ધ કર્યા. વનસ્પતિના છોડ પણ માણસ અને પ્રાણીઓની જેમ જ વર્તન કરે છે તે સાબિત કરવા તેમણે કેટલાય પ્રયોગો કરેલા. વનસ્પતિ ફેફસાં વિના શ્વાસોચ્છવાસ કરે છે. પેટ વિના તેઓ ખોરાક પચાવે છે. સ્નાયુઓ (મસલ્સ) વિના પણ તેઓ બીજી પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત રહેતા હોય છે. ડૉ. બોઝે એક સાધનની શોધ કરી, તે સાધન “ઓપ્ટિકલ પલ્સ રેકૉર્ડર’ કહેવાય છે.
વનસ્પતિમાં સંકોચનની પ્રક્રિયાની તે નોંધ કરી શકે છે. આ સાધનથી તેમણે વનસ્પતિની આંતરિક પ્રવૃત્તિની નોંધ પણ કરી. આથી એમણે ગરોળી, દેડકાં અને કાચબા; ફળો, શાકભાજી અને વનસ્પતિ વચ્ચેનાં વર્તનની સામ્યતા દર્શાવી. વનસ્પતિ વિદ્યુત તરંગો પણ ઉત્પન્ન કરે છે અને અન્ય જીવંત પ્રાણીઓની પેઠે થાકી જાય છે તેની પન્ન તેમણે શોધ કરી. એમના એક પ્રયોગ દરમિયાન એમને એમ પણ માલૂમ પડ્યું કે મુરઝાતો છોડ તીવ્ર વિધુતપ્રવાહ રેલાવતો હતો.
કાર્બન ડાયોક્સાઈડ છોડના આયુષ્ય પર ખૂબ ખરાબ અસર કરે છે એ પણ તેમણે સાબિત ક્યું. વધારે પડતો કાર્બન ડાયૉક્સાઇડ લેવાથી છોડ મરી જઈ શકે છે. માણસની પેઠે પ્રાણવાયુ પૂરો પાડવાથી છોડને બચાવી શકાય છે. આ નિરીક્ષણના ટેકામાં કોઈ પણ પ્રયોગ યાદ કરો.
એક વિશિષ્ટ પ્રયોગ દ્વારા એમણે એ પણ સાબિત કર્યું કે નાર્કોટિક (નશીલો) પાર્થ આપવાથી છોડને પણ નશો ચડે છે. એમણે એમ પણ સાબિત કર્યું કે છોડે એકઠી કરેલી ઊર્જા વડે તેઓની પ્રવૃત્તિઓ થાય છે, તેમની આસપાસના વિસ્તારમાંથી તેઓ આ ઊર્જા એકઠી કરે છે. તેઓ આ ઊર્જાનો તેમનામાં સંગ્રહ કરે છે.
1918માં ડૉ. બોઝે કેસ્કોગ્રાફ’ નામનું એક નવું સાધન વિકસાવ્યું. તે છોડના હલનચલનને દશ હજાર ગણું વિસ્તારી શકતું. છોડમાં એક મિનિટમાં થતા ફેરફારોની પણ તે નોંધ કરતું. એક ફ્રેંચ ચિંતક હેનરિ બર્ગસને ડૉ. બોઝના આ કાર્ય વિશે કહેલું કે તેમણે મૂંગા છોડને વાચા આપી.
તેમના કાર્યો આપણને છોડનું વિશ્વ સમજવામાં મદદ કરી. હવે આપણે છોડને શું જોઈએ છે, તેમને ક્યારે વેદના થાય છે, અને તેમને શું આનંદ આપે છે તે સમજી શકીએ છીએ. એક સાધનની મદદથી છોડના અવાજની અને શ્વાસ – ઉચ્છવાસની અનુભૂતિ કરી શકીએ છીએ. આમ તેમણે સિદ્ધ કરી બતાવ્યું કે છોડ જીવિત, શ્વાસ લેતાં પ્રાણીઓ છે.
તમે છોડને જીવિત પ્રાણી તરીકે કદી જોયો છે? તમે ડૉ. બોઝ સાથે સંમત છો? શા માટે?
પરિસમાં 1900 માં ધ વર્લ્ડ ડિઝિક્સ કtવસ મોલી, ડૉ. બોઝે તેમના વિચારો રજૂ કર્યા. લોકોને તેમના વિચારોથી આશ્ચર્ય થયું. પદાર્થની ઘટનાઓને કોઈ સીમામાં બાંધી શકાય નહિ એ તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું. જીવંત અને જડ વચ્ચેનો તફાવત બહુ મોટો નથી. આપણે મોટા ભાગે માનીએ છીએ તેમ તે અભેદ્ય છે, તેવું પણ નથી.
એ સમયના લોકો તેમના આ વિચારોને પ્રમાણભૂત માનતા નહોતા. તેમના વિચારોને તેઓ અર્થહીન માનતા, તેથી ડૉ. બોઝે તેમના પ્રયોગોને પ્રકાશિત કર્યા. તેમણે પ્રયોગોનું પ્રત્યક્ષ નિદર્શન પણ કર્યું. લોકોને ભારે આશ્ચર્ય થયેલું. 1917 માં ભારતમાંની બ્રિટિશ સરકારે ‘સર’ની પદવી આપી તેમનું સન્માન કરેલું.
તેમના 69મા જન્મદિને તેમણે કોલકાતામાં સંશોધન સંસ્થાની સ્થાપના કરી. આખીય કુદરત જીવન અને સંવેદનાથી ભરપૂર છે એમ ડૉ. બોઝ માનતા હતા. કુદરત ગહન રીતે પોતાની અભિવ્યક્તિ કરે છે. આપણે જો તેને સાચી રીતે સમજીએ તો આપણે તેની સાથે સંવાદ સાધી શકીએ. અમને કાપો નહીં, અમને લોહી નીકળે છે.
Word Meanings
GSEB Class 10 English Daring Discovery Text Book Questions and Answers
Read the passage and answer the questions.
(1) Dr Jagdish Chandra Bose (1858 – 1937) was a great Indian scientist. He surprised the whole world with the declaration that the plants too live like other living beings. He also discovered that like other living beings, plants are also hurt and shocked. By another experiment he also showed that the plants could also be made unconscious by some strong intoxicant.
With his experiments a new world of plant kingdom was discovered. In 1902, Dr Jagdish Chandra Bose wrote many articles about his experiments on plant kingdom. He published them in his book ‘The Reaction of Living and Non-living’. [Page 32]
Questions :
(1) What was Dr Bose ?
(2) How did he surprise the world ?
(3) Dr Bose discovered that like the other living beings
(4) What did Dr Bose prove with his experiment ?
(5) Dr Bose wrote many articles about
(6) Write the title of the book written by Dr Bose.
Answers :
(1) Dr Bose was a great scientist.
(2) He surprised the world by declaring that the plants too live like other living beings.
(3) Dr Bose discovered that like other living beings, plants are also hurt and shocked.
(4) With his experiment, Dr Bose proved that plants could be made unconscious by some strong intoxicant.
(5) Dr Bose wrote many articles about his experiments on plant kingdom.
(6) The Reaction of Living and Non-living.
(2) Dr Bose invented an instrument. It is called ‘Optical Pulse Recorder’. It can record the process of contraction in plants. He also recorded the internal activities of the plants by this instrument. Thus, he showed the similarity in the behaviour of lizards, frogs and tortoise; fruits, vegetables and plants. He also discovered that the plants also generate electric waves and feel tired like all other living beings.
During one of his experiments he found that a dying plant released a strong electric current. He also proved that the carbon dioxide affects the life of plant very badly. Excess intake of carbon dioxide can cause death to the plants. They can be survived by providing oxygen like human beings. [Pages 32 – 33]
Questions :
(1) Which instrument did Dr Bose invent ?
(2) What did the Optical Pulse Recorder do ?
(3) What did Dr Bose discover about plants ?
(4) What did Dr Bose find during one of his experiments ?
(5) What did Dr Bose prove about plants and carbon dioxide ?
(6) How can we save the plants dying due to excess intake of carbon dioxide ?
Answers :
(1) Dr Bose invented the Optical Pulse Recorder.
(2) The Optical Recorder recorded the process of contraction in plants and the internal activities of the plants.
(3) Dr Bose discovered that plants generate electric waves and feel tired like all other living beings.
(4) During one of his experiments, Dr Bose found that a dying plant released a strong electric current.
(5) Dr Bose proved that carbon dioxide affects the life of plants very badly and excess intake of carbon dioxide can also kill the plants.
(6) We can save the plants dying due to excess intake of carbon dioxide by providing them with oxygen like human beings.
(3) By one of his outstanding experiments he proved that the plants also feel intoxication on giving some narcotic. He also proved that the activities of plants occurred with the energy gathered by the plants. They collected this energy from their surroundings.
They stored this energy in them. In 1918, Dr Bose developed a new instrument. It was called “Crescograph”. It enlarged the movements of the plants ten thousand times. It also noted down the changes occurred in the plant within one minute. [Page 33]
Questions :
(1) What did Dr Bose prove about intoxication in plants?
(2) What did Dr Bose prove about activities of plants ?
(3) Which instrument did Dr Bose develop ?
(4) What did the Crescograph do ?
(5) What did the Crescograph note down ?
Answers :
(1) Dr Bose proved that plants also feel intoxication on giving some narcotic.
(2) Dr Bose proved that activities of plants occurred with the energy collected by them from their surroundings.
(3) Dr Bose developed an instrument called ‘Crescograph’.
(4) The Crescograph enlarged the movements of the plants ten thousand times.
(5) The Crescograph noted down the changes that occurred in a plant within one minute.
(4) About Dr Bose’s work, a French thinker Henry Bergson said that the Bose’s work gave speech to the mute plants. His work helped us to understand the plants world. Now we know what the plants want, when do they suffer, and what pleases them. We can feel the voice and breathing of plants by an instrument. Thus, he proved that the plants are living, breathing beings.
The World Physics Congress was held in 1900 in Paris. Bose presented his views. The people were surprised at his views. He explained that the physical events could not be confined to any limit. The difference between the living and non-living was not so vast. It was also not impenetrable as we mostly thought. [Pages 33 – 34]
Questions :
(1) What did Henry Bergson say about Dr Bose’s work?
(2) According to Henry Bergson, what do we know about plants ?
(3) What can we feel by an instrument ?
(4) What did Dr Bose explain in the World Physics Congress ?
(5) What did Dr Bose say about the difference between the living and non-living?
(6) Dr Bose’s work helped us to understand
(7) How did Dr Bose prove that plants are living beings ?
Answers :
(1) Henry Bergson said that Dr Bose’s work gave speech to the mute plants.
(2) According to Henry Bergson, we know what plants want, when do they suffer, and what pleases them.
(3) We can feel the voice and breathing of plants by an instrument.
(4) Dr Bose explained that the physical events could not be confined to any limit.
(5) Dr Bose said that the difference between the living and non-living was not vast and- also not impenetrable as we mostly thought.
(6) Dr Bose’s work helped us to understand the plant world.
(7) Dr Bose proved that plants are living beings by developing an instrument which helped to feel the voice and breathing of plants.
Vocabulary Recognition
Select the word having the nearest meaning.
Question 1.
hurt
A. amaze
B. please
C. injure
D. beat
Answer:
C. injure
Question 2.
record
A. note
B. notice
C. observe
D. neglect
Answer:
A. note
Question 3.
similarity
A. peculiarity
B. strange
C. resemblance
D. unlikeness
Answer:
C. resemblance
Question 4.
generate
A. sell
B. import
C. export
D. produce
Answer:
D. produce
Question 5.
excess
A. less
B. extra
C. weight
D. load
Answer:
B. extra
Question 6.
survive
A. stay alive
B. stay fit
C. stay young
D. stay healthy
Answer:
A. stay alive
Question 7.
outstanding
A. isolated
B. poor
C. average
D. excellent
Answer:
D. excellent
Question 8.
occur
A. produce
B. generate
C. happen
D. create
Answer:
C. happen
Question 9.
enlarge
A. make smaller
B. make bigger
C. make good
D. make bad
Answer:
B. make bigger
Question 10.
view
A. statement
B. declaration
C. notice
D. opinion
Answer:
D. opinion
Question 11.
vast
A. used
B. waste
C. huge
D. tiny
Answer:
C. huge
Question 12.
authentic
A. real
B. fake
C. written
D. oral
Answer:
A. real
Question 13.
mysterious
A. normal
B. usual
C. common
D. strange
Answer:
D. strange
The Complete Educational Website