MP Board Class 8th Maths Solutions Chapter 14 गुणनखंडन Ex 14.2

MP Board Class 8th Maths Solutions Chapter 14 गुणनखंडन Ex 14.2

MP Board Class 8th Maths Solutions Chapter 14 गुणनखंडन Ex 14.2

प्रश्न 1.
निम्नलिखित व्यंजकों के गुणनखण्ड कीजिए –

1. a² + 8a + 16
2. p² – 10p + 25
3. 25m² + 30m + 9
4. 49y² + 84yz + 36z²
5. 4x² – 8x + 4
6. 121b² – 88bc + 16c²
7. (l + m)² – 4lm
8. a⁴ + 2a²b² + b⁴

हल:
1. a² + 8a + 16 = (a)² + 2 x a x 4 + (4)²
[∴ a² + 2ab + b² = (a + b)²]
= (a + 4)²

2. p² – 10p + 25 = (p)² – 2 x p x 5 + (5)²
[∴ a² – 2ab + b² = (a – b)]
= (p – 5)²

3. 25m² + 30m + 9 = (5m)² + 2 x 5m x 3 + (3)²
= (5m + 3)²

4. 49y² + 84yz + 36z²
= (7y)² + 2 x 7y x 6z + (6z)²
= (7y + 6z)²

5. 4x² – 8x + 4 = (2x)² – 2 x 4x × 2 + (2)²
= (2x – 2)²

6. 121b² – 88bc + 16c²
= (11b)² – 2 x 11b x 4c + (4c)²
= (11b – 4c)

7. (l + m)² – 4lm = l² + 2lm + m² – 4lm
= l² – 2lm + m²
= (l)² – 2 x 1 x m + (m)² = (1 – m)

8. a⁴ + 2a²b² + b⁴ = (a²)² + 2 x a² x b² + (a)²
= (a + b)²

प्रश्न 2.
गुणनखण्ड कीजिए –

1. 4p² – 9q²
2. 63a² – 112b²
3. 49x² – 36
4. 16x⁵ – 144x³
5. (l + m)² – (l – m)
6. 9x²y² – 16
7. (x² – 2xy +y²) – z²
8. 25a² – 4b² + 28bc – 49c²

हल:
1. 4p² – 9q²
a² – b² = (a – b) (a + b)
4p² – 9q² = (2p)² – (3q)²
= (2p – 3q) (2p + 3q)

2. 63a² – 112b² = 7 (9a² – 16b²)
= 7 {(3a)² – (4b)²}
= 7 (3a – 4b) (3a + 4b)

3. 49x² – 36 = (7x)² – (6)²
= (7x – 6) (7x + 6)

4. 16x⁵ – 144x³ = 16x³ (x² – 9)
= 16x³ (x² – 3²)
= 16x³ (x – 3) (x + 3)

5. (l + m)² – (l – m) = [(l + m) – (l – m)][(l + m) – (l – m)]
= (l + m – 1 + m) (l + m + l – m)
= 2m x 2l = 4lm

6. 9x²y² – 16 = (3xy)² – (4)²
= (3xy – 4) (3xy + 4)

7. x² – 2xy + y² – z² = (x – y)² – z²
= [(x – y) – z] [(x – y) + z]
= (x – y – z) (x – y + z)

8. 25a² – 4b² + 28bc – 49c²
= 25a² – (4b² – 28bc + 49c²)
= 25a² – [(2b)² – 2 x 26 x 7c + (7c)²]
= (5a)² – (2b – 7c)²
= [5a – (2b – 7c)] [5a + (2b – 7c)]
= (5a – 25 + 7c) (5a + 2b – 7c)

प्रश्न 3.
निम्नलिखित व्यंजकों के गुणनखण्ड कीजिए –

1. ax² + bx
2. 7p² + 21q²
3. 2x² + 2xy² + 2xz²
4. am² + bm² + bn² + an²
5. (lm + 1) + m + 1
6. y (y + z) + 9 (y + z)
7. 5y² – 20y – 8z + 2yz
8. 10ab + 4a + 5b + 2
9. 6xy – 4y + 6 – 9x.

हल:
1. ax² + bx = x (ax + b)

2. 7p² + 21q² = 7 (p² + 3q²)

3. 2x² + 2xy² + 2xz² = 2x (x² + y² + z²)

4. amv + bm² + bn² + an²
= (am² + bm²) + (bn² + an²)
= m² (a + b) + n² (b+ a)
= (a + b) (m² + n²)

5. (lm + 1) + m + 1 = 1(m + 1) + 1 (m + 1)
= (m + 1) (1 + 1)

6. y (y + z) + 9 (y + z) = (y + z) (y + 9)

7. 5y² – 20y – 8z + 2yz
= (5y² – 20y) + (2yz – 8z)
= 5y (y – 4) + 2z (y – 4).
= (y – 4) (5y + 2z)

8. 10ab + 4a + 56+2
= (10ab + 5b) + (4a + 2)
= 5b (2a + 1) + 2 (2a + 1)
= (2a + 1) (5b + 2)

9. 6xy – 4y + 6 – 9x
= (6xy – 4y) – (9x – 6)
= 2y (3x – 2) – 3 (3x – 2)
= (3x – 2) (2y – 3)

प्रश्न 4.
गुणनखण्ड कीजिए –

1. a⁴ – b⁴
2. p⁴ – 81
3. x⁴ (y + z)⁴
4. x⁴ – (x – z)⁴
5. a² – 2a²b² + b⁴

हल:
1. a⁴ – b⁴ = (a²)² – (b²)²
= (a² + b²) (a² – b²)
= (a² + b²) (a + b) (a – b)

2. p⁴ – 81 = (p²)² – (9)²
= (p² + 9) (p² – 9)
= (p² + 9) (p + 3) (p – 3)

3. x⁴ – (y + z)⁴ = (x²)² – [(y + 2)²]²
= [x² – (y + z)²] [x² + (y + z)²]
= [x – (y + z)] [x + (y + z)] [x² + (y + z)²]
= (x – y – z) (x + y + z) [x² + (y + z)²]

4. x⁴ – (x – z)⁴ = (x²)² – [(x – z)²]²
= [x² – (x – z)²] [x² + (x – z)]
= [x – (x – z)] [x + (x – z)] [x² + (x² – 2x² + z²)] = (x – x + z) (x + x – z)(2x² – 2xz + z²)
= z(2x – z) (2x² – 2xz + z²)

5. a⁴ – 2a²b² + b² = (a²)² – 2 x a² x b² + (b²)²
= [a² – b²]²
= [(a – b) (a + b)]²
= (a – b)² (a + b)²

प्रश्न 5.
निम्नलिखित व्यंजकों के गुणनखण्ड कीजिए –

1. p² + 6p + 8
2. q² – 10q + 21
3. p² + 6p – 16

हल:
1. P² + 6p + 8 = p² + (4 + 2) p + 8
(∴8 = 4 x 2)
= p² + 4p + 2p +8
= p (p + 4) + 2 (p + 4)
= (p + 4) (p + 2)

2. q² – 10q + 21 = q² – (7 + 3) q + 21
(∴ 21 = 3 x 7)
=q² – 7q – 3q + 21
= q(q – 7) – 3 (q – 7)
= q (q – 7) (q – 3)
= (q – 3) (q – 7)

3. p² + 6p – 16 = p² + (8 – 2)p – 16
(∴ 16 = 8 x 2)
= p² + 8p – 2p – 16
= p (p + 8) – 2 (p + 8)
= (p + 8) (p – 2)

पाठ्य-पुस्तक पृष्ठ संख्या # 234

प्रयास कीजिए (क्रमांक 14.2)

प्रश्न 1.
भाग दीजिए –

1. 24xy²3z³ को 6yz² से
2. 63a²b⁴c⁶ को 7a²b²c³ से।

हल:
1. 24xy²z³ + 6yz²

= 4xyz

2. 63a²b⁴c⁶ ÷ 7a²b²c³

= 9b²c³

MP Board Class 8th Maths Solutions

SabDekho

The Complete Educational Website

Bihar Board

UP Board

IAS Notes

Jac Board

MP Board

सम्पूर्ण व्याकरण

जीवनी

निबंध

टेन्स

सामान्य ज्ञान