PSEB Solutions for Class 9 Welcome Life Chapter 8 ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ

PSEB Solutions for Class 9 Welcome Life Chapter 8 ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ

PSEB 9th Class Welcome Life Solutions 8 ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ

ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ

• ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਹਿਜੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ, ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਰਿਵਰਤਨ ਆ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬੰਧਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ।
• ਜੀਵਨ ਦੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਰੇਕ ਤਰਫ਼ ਤੋਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਵੀ ।
• ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਲੱਭੀਏ । ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੋਸਤ, ਘਰ, ਸਕੂਲ, ਨਿੱਜੀ, ਸਮਾਜ ਆਦਿ ।
• ਕੋਈ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਹੱਲ ਨਾ ਲੱਭਿਆ ਜਾਵੇ । ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਜਾਂ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
• ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਦਤਾਂ (SAFE HABITS) ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
• ਸਾਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਸਾਡਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਵੀ ਕਰਨਗੇ ।
• ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਖ਼ਾਲੀ ਸਮਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਸ਼ੌਂਕ ਅਪਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਕਲਾ ਵੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ।
• ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਟਾਈਮ ਟੇਬਲ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ।
• ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਚੱਕਰਵਿਊ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖ ਸੁੱਖ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹਰੇਕ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲਈਏ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਪਲ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੀਏ ।
• ਸਾਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸਮਾਂ ਪੈਣ ਉੱਤੇ ਮਦਦ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਮਦਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਡੀ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ।
• ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਵੱਧ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਗਲਤ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
• ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਤਨਾਵ ਮੁਕਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂਕਿ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਜੀਵਨ ਜੀ ਸਕੀਏ ।
• ਬਿਹਤਰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ।
• ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਬੋਰ ਹੋ ਜਾਉ ਤਾਂ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ਘੁੰਮਣ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿਲ ਲਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ।

ਪਾਠ ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਸੋਚੋ ਅਤੇ ਹੱਲ ਦਿਓ

ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਅਤੇ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉ—

ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਮਾਧਾਨ ?

ਬਹੁਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

ਖਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ

ਸਹੀ (/) ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ (×) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਉ—

ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ—

ਉੱਤਰ-

ਛੋਟੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਕਈ ਦੋਸਤ ਸਾਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
2. ਕਈ ਦੋਸਤ ਸਾਨੂੰ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਆਦਤ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
3. ਕਈ ਦੋਸਤ ਸਾਨੂੰ ਅਨੈਤਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
4. ਕਈ ਦੋਸਤ ਸਿਰਫ਼ ਨਾਮ ਦੇ ਦੋਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਸਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਪਾਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
5. ਕਈ ਦੋਸਤ ਸਾਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਨਾਮ ਨਾਲ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।

1. ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ।
2. ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਵਿੱਚ ਦਰਾਰ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਣ ।
3. ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਿਤਾ ਸਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
4. ਭੈਣ ਭਰਾ ਦਾ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ l
5. ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ।

1. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਟੈਸਟ ਜਾਂ ਪੇਪਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ।
2. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
3. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗੱਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।
4. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ।

1. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
2. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਾਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਵਿਅਰਥ ਹੀ ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
3. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਸਹੀ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਪਾਂਦੇ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਫੈਸਲੇ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਅਰਥ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
4. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
5. ਕਈ ਬੱਚੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਵੱਡੇ ਉੱਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਗ਼ਲਤ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
2. ਉਹ ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਸਹੀ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਪਾਂਦੇ ਅਤੇ ਗ਼ਲਤ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ।
3. ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਾਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਵਿਅਰਥ ਹੀ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
4. ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਵਲ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ।
5. ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕਈ ਬੱਚੇ ਨਸ਼ਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
6. ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਅਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
7. ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੋਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਿਤਾ ਪਾਉਂਦੇ ।
8. ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਬੱਚੇ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ।
9. ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਟੈਸਟ ਜਾਂ ਪੇਪਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੰਬਰ ਘੱਟ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।
10. ਕਈ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ।

1. S (Share with Elders)—ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ।
2. A (Adopt a Hobby)—ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵਧੀਆ ਸ਼ੌਂਕ ਪਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂਕਿ ਫਾਲਤੂ ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ।
3. F (Follow Time Table)—ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮਾਂ ਸਾਰਣੀ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸਦੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
4. E (Enjoy Everyday)—ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ-ਦੁੱਖ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਸ਼ ਮਿਜ਼ਾਜ ਬਣ ਜਾਵਾਂਗੇ ।
5. H (Help Everyone)—ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਸੁਚਾਰੂ ਰੂਪ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ।
6. A (Avoid Over use)—ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਵੱਧ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ । ਸਿਰਫ ਗਿਆਨ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
7. B (Be Stress Free)—ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੋਚਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਮੁਕਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ
8. I (Imagine a Better Life)—ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਬੇਹਤਰ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
9. T (Take a Break)—ਜਦੋਂ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬੋਰੀਅਤ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ‘ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
10. S (Self Realization)—ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਆਪ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਬੋਧ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।

ਸਰੋਤ ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ

1. ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ?
2. ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਘਰੇਲੂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕੀ ਹਨ ?
3. ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕੀ ਹਨ ?
4. ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ ।
5. ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ?

1. ਦੋਸਤ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਨਸ਼ਾ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਗਲਤ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਸੱਦਦੇ ਹਨ, ਅਨੈਤਿਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪਾਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਆਦਿ ।
2. ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਭੈਣ ਭਰਾ ਦਾ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਆਦਿ ।
3. ਟੈਸਟਾਂ ਜਾਂ ਪੇਪਰਾਂ ਤੋਂ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਮਨ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਾ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ।
4. ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਰੱਖਣਾ, ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਾਬੰਦ ਨਾ ਹੋਣਾ, ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾ ਹੋਣਾ, ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਕੇ ਡਰਨਾ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ, ਕੋਈ ਸ਼ੌਂਕ ਨਾ ਹੋਣਾ ਆਦਿ ।
5. ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ, ਕਿਸੇ ਵਲੋਂ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾ ਹੋਣਾ, ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਹੋਣਾ ਆਦਿ ।