Hindi 6

UP Board Class 6 Hindi | वर्षर्तुः (अनिवार्य संस्कृत)

UP Board Class 6 Hindi | वर्षर्तुः (अनिवार्य संस्कृत)

UP Board Solutions for Class 6 Hindi Chapter 4 वर्षर्तुः (अनिवार्य संस्कृत)

आकाशं ………………………… सुखकरो वर्तते।

हिन्दी अनुवाद – आकाश में बादल छाए हैं। वर्षा होने वाली है। पानी बरसने से बच्चों और वयस्कों को बहुत खुशी होगी; वृक्षों पर नए पत्ते उग आएँगे; पुराने पत्ते झड़ जाएँगे। वर्षाजल पत्तों पर गिरकर मीठा स्वर उत्पन्न करेगा।

अध्यापक – देवदत्त! तुम कहो, बारिश के बाद किसान कौन-कौन-से कार्य करेंगे? | देवदत्त – गुरुवर! बारिश के बाद किसान खेतों में धान बोएँगे। इससे धान होगा। धान देखकर किसान के हृदय प्रसन्न हो जाएँगे।

अध्यापक – वर्षा के समय अर्थात् बरसात में लोगों को किस तरह के कष्ट का अनुभव होगा?

देवदत्त – गुरुवर! बरसात में धरती कीचड़ से भर जाएगी। इससे लोग गिरने लगेंगे। अधिक बारिश के कारण रास्ते बन्द हो जाएँगे; आवागमन में बाधा होगी; बादल गड़गड़ाएँगे और बिजली भी गिरेगी। इससे लोग डर जाएँगे। यह सब केवल कष्टकारक है; फिर भी यह ऋतु मानवों के लिए अतिशय सुखकारी है।

 

अभ्यास

प्रश्न 1.
उच्चारण करें
नोट – विद्यार्थी शिक्षक की सहायता से स्वयं करें

प्रश्न 2.
एक पद में उत्तर दें –

(क) आकाशं कदा मेघाच्छन्नं भवति?
(ख) वृक्षेषु कानि उद्भविष्यन्ति?
(ग) वर्षाजलं किं करिष्यति?
(घ) भूमिः कदा पड्किला भविष्यति?
(ङ) जनाः केन भयभीताः भविष्यन्ति?

उत्तर :

(क) वर्षाकाले।
(ख) नवीनानि पत्राणि।
(ग) मधुरंध्वनिं।
(घ) वर्षाकाले।
(ङ) विद्युत्पातेन।

 

प्रश्न 3.
मंजूषा से उचित पदों का चयन कर रिक्त स्थानों की पूर्ति करें (पूर्ति करके) –

(क) प्राचीनानि पत्राणि पतिष्यन्ति।
(ख) वर्षाकाले मेघाः गर्जनम् करिष्यन्ति।
(ग) जलस्य अधिकतया मार्गाः अवरुद्धाः भविष्यन्ति।
(घ) गमनागमने बाधा आगमिष्यति।
(ङ) विद्युत्पातेन जनाः भयभीताः भविष्यन्ति।

विशेष

नोट – विद्यार्थी भविष्यति, भविष्यतः, भविष्यन्ति की तरह ‘पठिष्यति, पटिष्यतः, पठिष्यन्ति’, ‘गमिष्यति, गमिष्यतः, गमिष्यन्ति’ आदि रूप स्वयं लिखें।

प्रश्न 4.
रेखांकित पदों के आधार पर प्रश्न निर्माण करें –

(क) वर्षायाः अनन्तरं कृषकाः क्षेत्रेषु धान्यं वपन्ति।
उत्तर :
वर्षायाः अनन्तरं कृषकाः क्षेत्रेषु किं वपन्ति?

(ख) धान्यं दृष्ट्वा कृषकाणां हृदयं प्रफुल्लितं भवति।
उत्तर :
धान्यं दृष्ट्वा केषाम् हृदयं प्रफुल्लितं भवति?

 

(ग) वर्षाकाले आकाशं मेघाच्छन्नं भवति।
उत्तर :
कस्मिनुकाले आकाशं मेघाच्छन्नं भवति?

प्रश्न 5.

UP Board Solutions for Class 6 Hindi Chapter 4 वर्षर्तुः (अनिवार्य संस्कृत) 1

प्रश्न 6.
हिन्दी में अनुवाद करें –
नोट – विद्यार्थी पाठ का अनुवाद पढ़ें।

TENSE IN ENGLISH

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *